Stille oorlog woedt als nooit tevoren
Sinds in 2014 ‘groene mannetjes’ met hulp van lokale groepen de Krim overnamen en Poetin achteraf na lang stilzwijgen erkende dat ze door Rusland gestuurd waren, realiseert het westen zich dat er ook een stille oorlog is. Nog sterker, getuige de vele complottheorieën, fakeberichten en andere desinformatie die veelal via social media hun weg weten te vinden naar de argeloze burger, woedt de informatieoorlog als nooit tevoren.
door: Fred Lardenoye
“We moeten slimmer leren vechten, dit is het strijdtoneel van de toekomst,” zo luidde de ‘noodkreet’ van brigadegeneraal Wilfred Rietdijk in de Volkskrant in augustus 2017. Rietdijk was toen nog adviseur Nationale Veiligheid en Cyber en had al enkele uitzendingen naar Afrika en Uruzgan achter de rug. Hij maakte zich zorgen over de ‘stille oorlog’, die grotendeels van achter de computer wordt gevoerd. “Dagelijks richten duizenden hackers – Russen, Chinezen, maar ook Iraniërs of hackers uit minder voor de hand liggende landen – hun digitale pijlen op het westen.”
Promotie-onderzoek
Kolonel Han Bouwmeester, universitair hoofddocent aan de Nederlandse Defensie Academie (NLDA) op het gebied van militaire strategie en landoptreden, deelt deze mening. Hij is bezig met een promotieonderzoek naar Russische deceptiemethoden, oftewel vormen van misleiding. Hij doet dat aan de hand van een vergelijking tussen de vijfdaagse oorlog in Georgië in 2008 en de annexatie van de Krim in 2014. Twee voorbeelden van Russische inmenging waarin verspreiding van desinformatie een belangrijke rol heeft gespeeld.
Inhaalslag
Op de vraag of Nederland een inhaalslag moet maken op het gebied van de informatieoorlog antwoordt Bouwmeester ‘ja’. “Maar,” voegt hij eraan toe, “daarmee zijn we ook volop bezig. Er is al een Kamerbrief van het ministerie van Binnenlandse Zaken gericht op het tegengaan van desinformatie. De grootste dreiging die daarin gesignaleerd wordt, is Rusland. Wij hebben daar natuurlijk toch al iets mee vanwege de MH-17, maar ook vanwege de hack die plaatsvond in 2018 op de OPCW.” Bij dat laatste ging het om de Organisatie voor een Verbod op Chemische Wapens, die vanwege een onderzoek rond de gifmoord op de Russische oud-dubbelspion Sergej Skripal werd gehackt. Vier Russische geheim agenten werden daarop Nederland uitgezet. Bouwmeester: “Het was opmerkelijk dat de inlichtingendienst dat ook bekend maakte, waarmee ook een signaal richting Rusland werd gegeven.”
Amerikaanse verkiezingen
Ook Sico van der Meer van onderzoeksinstituut Clingendael benadrukt dat de grootste bedreiging op dit gebied uit Rusland komt. Momenteel doet hij onderzoek naar Internationale Cyberveiligheid en hij constateert dat de Russen in de hele NAVO druk bezig zijn met het verspreiden van onder meer nepberichten. “De informatieoorlog is natuurlijk zo oud als de weg naar Rome; er is altijd geprobeerd om de tegenstander te misleiden. De Russen zijn er in de Koude Oorlog heel bedreven in geraakt en nu, met het massale gebruik van social media, is het alleen maar makkelijker geworden. De omvang ervan is moeilijk boven water te krijgen, juist omdat het zo’n ongrijpbaar en moeilijk bewijsbaar fenomeen is.”
Volledige artikel lezen?
Lees het volledige artikel over de informatieoorlog in de nieuwste uitgave van OpLinie, die op 20 juni bij alle leden op de mat is gevallen. Je kunt ook de pdf van ons bondsmagazine checken via deze link.