Dood militair: Uitleg Defensie stelt AFMP niet gerust

Anne-Marie Snels stelde tijdens de hoorzitting vele vragen. Er is namelijk nog veel onduidelijk over zowel het onderzoeksrapport als de kamerbrief van minister Hennis-Plasschaert. In de brief aan de Kamer gaf de minister een reactie op de uitzending van Een Vandaag . In deze uitzending vertelde Snels onder meer dat ze behoorlijk was geschrokken van de vele conclusies en aanbevelingen in het vertrouwelijk onderzoeksrapport van Defensie rondom de dood van Boy van Geffen. (Op deze website treft u hierover meer informatie aan. Het onderzoeksrapport en de kamerbrief kunt u onderaan dit artikel downloaden).

Onafhankelijke derde
De vaste commissie voor Defensie verzocht vóór de hoorzitting de minister naar aanleiding van deze uitzending aan te geven of ze bereid is een onafhankelijke derde, met behulp van het medisch dossier, de doodsoorzaak van sergeant Van Geffen vast te laten stellen. Verder vroeg ze om een overzicht van de aanpassingen in de oefening als gevolg van het incident en welke waarborgen er zijn in verband met de risico’s. Ook kreeg de minister de vraag toegeworpen of ze bereid was de suggestie van de AFMP over te nemen om de lopende dossiers, onder andere die van Boy van Geffen, door een onafhankelijke te laten bekijken. Vooralsnog is Defensie niet op deze vragen ingegaan.

Veiligheid personeel gegarandeerd?
Snels: “Dit rapport gaat niet alleen over de dood van Boy van Geffen, maar heeft veel verder strekkende gevolgen voor de veiligheid van het Defensiepersoneel. Het rapport uit 2012 hebben de vakbonden ove-rigens pas na enige aandrang in 2014 ontvangen.” Snels gaf in de hoorzitting aan er volstrekt onvoldoende zicht op te hebben of alle conclusies en aanbevelingen uit het Defensierapport daadwerkelijk Defensiebreed zijn geïmplementeerd. “De AFMP is hier niet gerust op, en wil hierover op korte termijn in gesprek met Defensie. Omdat de veiligheid van het personeel boven alles gaat en door de werkgever zo goed mogelijk gegarandeerd moet worden. En niet alleen op papier, maar tot in de haarvaten van de organisatie.” Ze hield ook opnieuw een pleidooi voor onafhankelijk toezicht bij zelfverdedigingstrainingen die de grenzen bewaakt als er té veel geweld wordt gebruikt, als iemand zich niet meer kan verdedigen of als iemand gewond dreigt te geraken.

Snels verbaast zich erover dat haar voorganger, Wim van den Burg, ondanks allerlei verzoeken aan Defensie, nooit vertrouwelijk geïnformeerd is, en via een anoniem telefoontje moest vernemen dat Boy, lid van de AFMP, overleden was. Bij zulke dienstongevallen is er nota bene een afspraak met de bonden dat zij geïnformeerd worden. Daarin gaf Defensie de AFMP wel gelijk, de bonden hadden eerder geïnformeerd moeten worden.

Kritiek op Onderzoeksraad
Snels vertelde Kamerleden van CDA, D66, SP en VVD te hopen dat de Kamer ook de rol van de Onderzoeksraad onder de loep gaat nemen. “Toen ik het dossier las was ik verbijsterd dat de Onderzoeksraad voor de Veiligheid de zaak Boy van Geffen op deze wijze had afgedaan. Het kan toch niet zo zijn dat we zelfs niet meer op deze Raad kunnen vertrouwen? Ook het argument dat Defensie al een onderzoek uitvoerde raakt kant noch wal. Deze Raad heeft haar eigen verantwoordelijkheid.”

Menselijke maat
Het meest schrijnende, hield Snels de Kamerleden voor, is dat de familie van Boy, zijn ouders, zijn zus Natascha en broer Tim, nog steeds wachten op erkenning en een excuus van Defensie . “Het klopt dat Defensie contact heeft onderhouden met de nabestaanden. Over de uiteindelijke oorzaak van zijn overlijden is Defensie het antwoord steeds schuldig gebleven”.
Dat Defensie in alle toonaarden zwijgt, kan er bij Snels niet in. “Waar is de menselijke maat bij Defensie? Vaak gaat het niet om een forse schadevergoeding. In het ge-val van de dood van Boy van Geffen is, zoals de moeder van Boy tegen mij zei: ”erkenning nodig om het rouwproces af te kunnen ronden.” Zoals ze óók tegen me zei: “ik wil dat andere ouders dit niet meemaken.” Snels hoopt dat minister Hennis in een gesprek met de ouders van Boy van Geffen daadwerkelijk openheid biedt en excuses aanbiedt.

Nog veel te verbeteren
Anne-Marie Snels concludeerde: “Defensie heeft nog veel uit te leggen en er valt nog veel te verbeteren. Dit betreft niet alleen deze zaak maar ook andere zaken waar de menselijke maat volledig zoek is. Er is een aantal langlopende individuele zaken waarbij ook sprake is van onnodig geweld bij oefeningen. Er moet echt iets worden gedaan aan de cultuur binnen Defensie. Volgens Snels is er allesbehalve sprake van openheid, en die moet er wel komen. Defensie moet verder leren “sorry” te zeggen en haar verantwoordelijkheid te nemen als het onverhoopt toch mis gaat, in plaats van steeds de zaak voor de rechter te willen uitvechten. Er zijn nog vele vragen, waarvan ik hoop dat ook de Tweede Kamer die tot op de bodem zal uitzoeken en waarvan ik aanneem dat Defensie daarover nu wel met ons in gesprek gaat. En laat Defensie in hemelsnaam nu wél lessen trekken uit het verleden.”

Vervolg
De Kamer zal op basis van deze hoorzitting en de kamerbrief bezien op welke wijze deze zaak een vervolg moet krijgen.
De AFMP gaat er bij de Minister op aandringen nu snel in gesprek te gaan met de vakbonden.

Stukken:

kamerbrief-over-het-onderzoek-naar-overlijden-militair.pdf
onderzoeksrapport_boyvangeffen_deel_1watermerk.pdf
onderzoeksrapport_boyvangeffen_deel_2watermerk.pdf