Defensie in de media: 30 juni t/m 9 september 2021

Eerste militaire nanosatelliet in de ruimte
De eerste Nederlandse militaire nanosatelliet wordt op 30 juni succesvol gelanceerd. Het bedrijf Virgin Orbit brengt deze satelliet met de naam BRIK II in een baan om de aarde. Het gaat om een experimenteel project van de Koninklijke Luchtmacht. Defensie betreedt hiermee voor het eerst de ruimte. In de Defensievisie 2035 staat dat ‘de ruimte een noodzakelijke schakel is geworden voor het informatiegestuurd optreden van de krijgsmacht.’ Defensie is zeer afhankelijk van satellieten. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan navigatie- en communicatiesystemen. Defensie bundelt haar krachten met Nederlandse industriële bedrijven en kennisinstituten om de ontwikkeling schaalbaar en betaalbaar te houden. Uit deze samenwerking vloeide BRIK II voort. De lancering hiervan vormt een eerste test om het potentieel van nanosatellieten voor militair en civiel gebruik te bewijzen. Het Delftse bedrijf Innovative Solutions in Space is de ontwerper en integrator van BRIK II.

Incident met Belgische F-16 in Leeuwarden
Een Belgische F-16-vlieger moet zich op 1 juli op Vliegbasis Leeuwarden met zijn schietstoel in veiligheid brengen. Deze vlieger landt net buiten deze vliegbasis. Samen met een ook uit België afkomstige crewchief wordt hij naar het ziekenhuis gebracht. Het lijkt erop dat de F-16 bij het opstarten uit zichzelf is gaan accelereren. De crewchief is op dat moment nog druk doende met het toestel. Dat rijdt het een gebouw in. Hierbij loopt gelukkig niemand verwondingen op. De Belgen nemen vanaf de Friese basis deel aan een internationale opleiding. Die wordt na het ongeval stilgelegd.

29.000 kilo levensmiddelen
De Koninklijke Landmacht doneert op 6 juli bijna 29.000 kilo levensmiddelen aan de Voedselbank, het Leger des Heils en de daklozenopvang. Het betreft vestigingen van deze instellingen in Zuid-Limburg, Friesland en Noord-Holland. De Voedselbank in het Limburgse Landgraaf ontvangt 24.000 maaltijden. Het gaat om ontbijt- en lunchpakketten en om warme maaltijden. Het Leger des Heils in Zuid-Limburg krijgt een hoeveelheid eten, waarmee bijna 400 mensen een complete warme hap tegemoet kunnen zien. De Landmacht doneert verder voedsel aan Leger des Heils-locaties in Drachten, Leeuwarden en Sneek en aan een Friese daklozenopvang. Deze locaties krijgen gezamenlijk warme maaltijden voor bijna 500 mensen. Ook leveren militairen van de Landmacht 2.000 zogenoemde operationele rantsoenen, die bestaan uit een ontbijt, een lunch en een avondmaal. Ongeveer 5.500 warme maaltijden, bedoeld voor minderbedeelden,
worden in Noord-Holland afgeleverd.

Samenwerking Defensie en relatieziekenhuizen bekrachtigd
Defensie tekent op 9 juli gloednieuwe contracten met de universitaire medische centra van Amsterdam, Leiden, Maastricht en Utrecht. De contractondertekeningen vinden plaats in het kader van een vernieuwing van de samenwerking tussen Defensie en civiele ziekenhuizen. Daarnaast wordt de bestaande samenwerking met het Erasmus Medisch Centrum, het Radboud Universitair Medisch Centrum en het Haaglanden Medisch Centrum bekrachtigd. Het Instituut samenwerking Defensie en Relatieziekenhuizen (IDR) coördineert de samenwerking. Volgens de direct betrokkenen is deze voor alle deelnemers van belang. Militair medisch personeel van het IDR werkt in de zogeheten relatieziekenhuizen als zij niet op uitzending zijn. Hierdoor houden zij dagelijks in de praktijk hun vaardigheden op peil. Ook worden zij op de hoogte gebracht van de meest actuele medische ontwikkelingen. De relatieziekenhuizen stellen medisch specialistisch personeel ter beschikking aan Defensie. Een relatieziekenhuis levert twee eigen teams tegenover
één Defensieteam. Deze ‘wederkerige’ medewerkers worden reservist. Ze gaan mee op uitzending of oefening en ondersteunen zo Defensie bij de uitvoering van haar operationele taken.

Nieuwe gevechtshelm kan tijdelijk niet worden geleverd
Op 13 juli wordt bekend dat de leverancier van de nieuwe militaire gevechtshelm onverwacht minder exemplaren kan leveren dan was afgesproken. Defensie stopt daarom in overleg met de krijgsmachtonderdelen tijdelijk met de uitgifte van deze helm. Voorlopig levert de leverancier slechts 2000 stuks per maand in plaats van de aanvankelijk geplande 5000 exemplaren. De oorzaak van het leveringsprobleem is het tekort aan grondstoffen door de coronacrisis. Hierbij gaat het specifiek om het materiaal dat de helmen hun beschermende werking geeft. Het wereldwijde transportprobleem vergroot het tekort nog meer. De uitgifte van de nieuwe gevechtshelm kwam net goed op gang. Zo’n 5.000 militairen ontvingen hun exemplaar en bij bijna 15.000 militairen is de helm ingemeten. Om een verwarrende mengeling van nieuwe en oude helmen te voorkomen, wordt de bestaande beperkte voorraad niet verder uitgeleverd. Nieuwe lichtingen krijgen voorlopig de oude gevechtshelm.

Militairen binden strijd aan met water in Zuid-Limburg
De Koninklijke Landmacht schiet vanaf 14 juli Zuid-Limburg te hulp, nadat deze provincie te kampen krijgt met overstromingen. De militaire steunverlening van de Landmacht vindt plaats op verzoek van de Veiligheidsregio Zuid-Limburg. De eerste militairen gaan aan de slag in de omgeving van Sittard. De militairen worden voor diverse activiteiten ingezet, zoals het vullen van zandzakken, het begaanbaar maken van straten en het verrichten van herstelwerkzaamheden. Viertonners zorgen voor transportmogelijkheden op plekken waar civiele voertuigen door het hoge water niet meer konden komen. De militairen voeren ook evacuaties uit. Gedurende de eerste 24 uur zet Defensie bijna 70 militairen van de 13 Lichte Brigade uit Oirschot in.

Bonden: Haal alle Afghaanse medewerkers naar hier
De AFMP, collega-defensiebond VBM en de politiebonden NPB en ACP roepen het kabinet op 15 augustus in een gezamenlijke brief op om alle Afghaanse medewerkers die de Nederlandse missie hebben geholpen naar ons land te halen. "We hebben niet alleen een zorgplicht voor Afghaanse tolken, maar ook voor mensen met andere functies,” benadrukt AFMP-voorzitter Ton van den Berg. "Ik maak me druk om iedereen die ons daar geholpen heeft."

300e militaire bescherming tegen piraterij
Zwaarbewapende militairen van de marine beschermen medio augustus voor de 300e maal in successie een koopvaardijschip tegen piraterij. Dat doen zij op de route tussen de Sri Lankaanse haven Hambantota en het Egyptisch Safaga. Het marineschip Rolldock Storm gaat door de Golf van Aden die berucht is door de aanwezigheid van piraten. Reders kunnen sinds 2011 rekenen op de hulp van de zogeheten vessel protection detachements (VPD’s). Deze speciale beveiligingsteams van mariniers beschermen Nederlandse schepen die door gevaarlijke gebieden varen, zoals de Golf van Aden en een deel van de Indische Oceaan en Arabische Zee. Vooral langzaam varende schepen zijn kwetsbaar voor piraterij. Als reders een VPD inschakelen, dan geven zij de beveiliging van het schip uit handen. De zwaarbewapende militairen plaatsen prikkeldraad, staan op de uitkijk en grijpen in wanneer nodig. Er is nog nooit een schip gekaapt onder bescherming van Nederlandse militairen.

Hulpverlening aan Haïti van start
Defensie start op 21 augustus met de hulpverlening op het door een zware aardbeving getroffen Haïti. Het patrouillevaartuig Zr.Ms. Holland arriveert die dag om de broodnodige hulp te bieden na de ramp van 14 augustus. Allereerst worden verkenningen op en boven het eiland uitgevoerd. Militairen zien met eigen ogen dat de nood hoog is op het Caribische eiland. Vanaf de Zr.Ms. Holland delen militairen vervolgens op diverse plaatsen voedsel en water uit. Dat gebeurt met snelle rubberboten van het type FRISC en met de NH90-boordhelikopter. Het patrouillevoertuig scheept hiervoor 2 pallets aan noodrantsoenen en 35 pallets met flesjes water in, goed voor in totaal 23.220 liter. Met het afmeren van de Zr.Ms. Holland wordt de militaire noodhulpoperatie op Haïti uiteindelijk op 3 september afgerond.

Ton en Anne-Marie kraken kritische noten
Via Tweets en media-optredens op radio en televisie maakt Anne-Marie Snels zich als oud-voorzitter van de AFMP in augustus sterk voor een vlugge evacuatie met versnelde procedure van de Afghaanse tolken die voor de Nederlandse troepen werkten. Vooral na de herovering van Afghanistan door de Taliban worden de tolken en hun families met hun leven bedreigd, omdat zij als landverraders worden beschouwd. Ook AFMP-voorzitter Ton van den Berg spreekt in de media meermaals zijn zorgen hierover uit en kraakt kritische noten over de trage handelswijze van het kabinet bij de evacuatie van de Afghaanse tolken.

Extra militairen naar Kabul
Op 22 augustus vertrekken extra Nederlandse militairen naar de Afghaanse hoofdstad Kabul. Zij versterken de 62 al aanwezige militairen bij de lopende operatie om zoveel mogelijk mensen te evacueren uit Afghanistan, waar de Taliban nu de scepter zwaait. De extra militairen verzorgen de beveiliging van vliegtuigen, van evacués en van het consulair noodteam, dat zich onder leiding van de ambassadeur inspant om evacuaties te realiseren. Daarnaast staan vanaf 22 augustus een compagnie van het Korps Mariniers en een compagnie van de Luchtmobiele Brigade op afroep beschikbaar bij het evacuatieproces.

Fly past in Zandvoort geschrapt door moeilijke situatie Afghanistan
Vanwege de heftige ontwikkelingen in Afghanistan na de herovering van dit land door de Taliban neemt Defensie op 24 augustus het besluit om de zogeheten fly past tijdens de geplande Formule 1-race in Zandvoort te annuleren. Defensie zou deze fly past aanvankelijk verzorgen met jachtvliegtuigen over de start-finish van het racecircuit op zondag 5 september. Het orkest van de Koninklijke Luchtmacht speelt voorafgaand aan de Formule 1 in Zandvoort uiteindelijk wel het Wilhelmus. Het volkslied wordt gezongen door zangeres Davina Michelle.

Barbara Visser vertrekt & Ank Bijleveld treedt af
Op 31 augustus wordt bekendgemaakt dat Barbara Visser per direct stopt als staatssecretaris van Defensie en aan de slag gaat als demissionair minister van Infrastructuur en Waterstaat. Zij vervult deze kabinetspost totdat er een nieuw kabinet komt. Tijdens het Afghanistandebat op 16 september volgt een door de meerderheid van de Tweede Kamer gesteunde motie van afkeuring tegen demissionair minister Kaag van Buitenlandse Zaken en demissionair minister Bijleveld van Defensie. Deze motie houdt verband met de chaotische evacuatie uit Afghanistan. Naar aanleiding hiervan treedt Kaag dezelfde dag nog af als minister, een dag later gevolgd door het vertrek van Bijleveld als minister van Defensie.

Afghaanse evacués naar Heumensoord
Op 3 september worden de ongeveer 240 geëvacueerden uit Afghanistan vanuit het Marine Etablissement Amsterdam overgebracht naar Heumensoord in Nijmegen. Diezelfde dag gaat ook een deel van de mensen op Legerplaats Harskamp naar deze Nijmeegse opvang. Op dat moment is nog onduidelijk op welk moment Defensie weer over de legerplaats kan beschikken. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) weet ook nog niet wanneer er wordt verplaatst vanaf de Willem Lodewijk van Nassaukazerne (Zoutkamp) en het Wallaardt Sacré Kamp bij Huis ter Heide. Het COA is afhankelijk van de beschikbare plekken. Het doel is om de opvang op Defensielocaties zo kort mogelijk te houden. Zo blijft de impact op de militaire bedrijfsvoering beperkt.

Scania Gryphus-variant voorlopig niet openbare weg
Eén van Scania Gryphus-varianten van Defensie is gecombineerd met de ISO-standaard 8-voet-container hoge dan de wettelijk toegestane 4 meter, zo laat demissionair minister Bijleveld van Defensie op 9 september in een brief aan de Tweede Kamer weten. Het gaat om enkele centimeters. De leverancier van deze variant is hierover geïnformeerd en voert samen met Defensie metingen uit. Als er een bevestiging volgt van de geconstateerde hoogte-overschrijding, dan gaat de leverancier het probleem oplossen. De versie van de Gryphus - de 100 kN Scania Gryphus High Operational met 8-voet-container - mag daarom voorlopig niet de openbare weg op. De Scania Gryphus vervangt geleidelijk de meer dan 30 jaar oude huidige vrachtwagens. Het is een deel van het zogeheten programma Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen (DVOW).