‘Ga na ongeval niet zomaar akkoord met conclusie ABP’
Tijdens een missie loop je letsel op bij een ongeluk met een militair voertuig of raak je gewond door vijandelijk vuur. Of je krijgt een blessure door een incident tijdens het uitladen van een vrachtwagen op de kazerne. Is er sprake van een bedrijfs- óf een dienstongeval? Veel AFMP-leden met letsel door een ongeval tijdens hun werk weten het precieze antwoord op deze vraag niet. Zij gaan daarom klakkeloos akkoord met de conclusie die het ABP hierover trekt op basis van het opgestelde proces-verbaal, niet wetend dat hun aanspraken bij de kwalificatie ‘bedrijfsongeval’ veel ongunstiger zijn. Pauline de Casparis, jurist en secretaris bij de AFMP, schetst in dit interview de risico’s hiervan.
Hoeveel leden klopten recent bij de AFMP aan met een hulpvraag naar aanleiding van het letsel dat zij opliepen door een ongeval tijdens hun werk?
“Elke week krijgt de AFMP of onze collega-defensiebond MARVER wel een hulpvraag binnen van een lid dat een fysieke of mentale blessure heeft opgelopen tijdens zijn of haar werk. Het kan gaan om leden die door een ongeval gewond zijn geraakt tijdens een abseil- of duikoefening, bij andere werkgerelateerde activiteiten of tijdens een missie in het buitenland. Ook melden zich leden bij ons met een beroepsziekte als gevolg van onder meer chroom-6.”
Wat waren hun hulpvragen?
“Onze leden stelden bijvoorbeeld vragen over hun rechten, plichten en aanspraken nadat zij gewond waren geraakt door een ongeval tijdens hun werk. Vaak melden zij zich pas bij ons, als zij
al ver in het proces zijn met hun werkgever en met het ABP. Zij zitten dan bijvoorbeeld al midden in hun re-integratieproces. Helaas kunnen we zo laat in het proces vaak alleen met het nodige kunst- en vliegwerk nog besluiten van hun werkgever of van het ABP laten terugdraaien. Soms is het hiervoor al te laat.”
Voor veel leden is het onduidelijk of er nou sprake was van een bedrijfs- of een dienstongeval. Zonder verder nadenken gaan zij daarom akkoord met de conclusie die het ABP hierover trekt op basis van het opgestelde proces-verbaal. Wat zijn de vaak negatieve gevolgen hiervan?
“Wat me in de zaken met onze geblesseerde of gewond geraakte leden opvalt, is dat het ABP aan de hand van het proces-verbaal vaak vrij snel na hun ongeval concludeert dat het ging om een dienstverbandaandoening en wel om een bedrijfsongeval. De meesten leden denken dan: ‘Dat is mooi geregeld!’ Zij zijn blij dat hun ongeval in elk geval is erkend, maar realiseren zich niet dat hun rechtspositie naast het begrip bedrijfsongeval ook het begrip dienstongeval of beroepsincident kent. Hun aanspraken zijn bij een dienstongeval of beroepsincident een stuk gunstiger dan bij een bedrijfsongeval. Belangrijk voor onze leden is daarom om niet zomaar genoegen te nemen met de ABP-conclusie dat er een bedrijfsongeval heeft plaatsgevonden.”
Wat kun je verstaan onder een bedrijfs- of een dienstongeval?
“Van een bedrijfsongeval bij Defensie is sprake als er tijdens de normale werkzaamheden van een defensiemedewerker een ongeval gebeurt. Voorbeelden hiervan zijn een ongeval bij het - zonder toeters en bellen - rijden in een dienstvoertuig of een incident bij een sportieve activiteit.
Van een dienstongeval spreek je als je als militair een ongeluk overkomt tijdens een uitzending of bij ‘oorlogsnabootsende’ omstandigheden tijdens een oefening. Sinds 2014 worden ook ‘gevaarzettende situaties’ als een dienstongeval beschouwd. Duidelijke voorbeelden van een dienstongeval zijn een ongeval met een militair voertuig gedurende een uitzending en een militair die bij een missie wordt geraakt door vijandelijk vuur. De omstandigheden waaronder het incident plaatsvindt, zijn dus bepalend voor de kwalificatie die wordt gegeven.”
En wat is een beroepsincident?
“Het gaat dan om incidenten tijdens de gewone vredesbedrijfsvoering, waarbij de uitoefening van de functie meebrengt dat er gevaar gelopen wordt. Hierbij is er geen direct verband met de bijzondere taken van de krijgsmacht of het oefenen daarvoor. Deze extra voorziening in de rechtspositie geldt zowel voor militairen als voor burgerambtenaren van Defensie. Bij militairen wordt gesproken over een dienstongeval en bij burgerambtenaren over een beroepsincident.”
Het ABP past de begrippen ‘gevaarzettende situaties’ en ‘beroepsincidenten’ in de praktijk maar weinig toe. Wat zijn ‘gevaarzettende situaties’ precies?
“Uit de wetsgeschiedenis kun je opmaken dat bij letsel dat is ontstaan ‘door handelend optreden in een situatie waarin de gewone burger zich zou terugtrekken’, bijvoorbeeld bij het aanhouden van een verdachte, sprake kan zijn van een beroepsincident. Dit voorbeeld wordt gebruikt ter illustratie. Ik heb echter de sterke indruk dat het ABP zich tot dit specifieke voorbeeld en soortgelijke voorbeelden beperkt en bepaald niet ‘out of the box’ denkt. In mijn ogen zijn er meer situaties die kunnen worden geschaard onder een beroepsincident. Je kunt bijvoorbeeld denken aan letsel dat is ontstaan tijdens een gevaarlijke oefening, die niet als ‘oorlogsnabootsend’ wordt aangemerkt omdat er een instructeur aanwezig is. Als een van onze leden letsel heeft opgelopen tijdens gevaarlijke activiteiten voor het werk, dan aarzelen wij niet om het standpunt aan de rechter voor te leggen dat er geen sprake is van een dienstongeval of een beroepsincident.”
Welke aanspraken hebben leden bij een bedrijfs-, een dienstongeval of beroepsincident?
“In alle gevallen is gegarandeerd dat je tijdens het herstel van je verwondingen of ziekte niet op je loon wordt gekort. Zo nodig krijg je een aanvulling op je WIA-uitkering. Bij een ‘bedrijfsongeval’ heb je verder echter bijna nergens recht op, terwijl je bij een ‘dienstongeval’ of ‘beroepsincident’ alle geleden schade vergoed krijgt.”
Het volledige interview met Pauline de Casparis lees je in de papieren uitgave van OpLinie, die op 26 juni is verschenen.