Vinger aan de pols bij opbouw Europese defensieorganisatie

In een op 24 april gepubliceerd artikel kondigden wij aan dat er in 2025 een snelle interventie-eenheid komt in de EU, de zogeheten Rapid Deployment Capacity (RDC). Deze publicatie werd gevolgd door een artikel op 14 juni naar aanleiding van de deelname van de AFMP en de MARVER aan een seminar van EUROMIL bij de EU in Brussel.
Prominente aanwezigen daar waren de voorzitter van het Militair Comité van de EU (EUMC), generaal Robert Bieger, en een vertegenwoordiger van de NAVO. Tijdens dit seminar stelden wij vragen over de haalbaarheid van de plannen voor de RDC en wilden wij weten hoe goede arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden kunnen worden gewaarborgd voor de collega’s uit de EU-landen die hieraan zullen deelnemen.

Goede arbeidsvoorwaarden
Helaas kregen wij in Brussel geen eenduidige antwoorden op onze vragen. Gedurende het seminar werd benadrukt dat de bescherming van de ingezette militairen wordt geborgd via de zogeheten Rules of Engagement en de militaire voorbehouden die de lidstaten hiervoor afgeven. Dit staat naar onze mening echter los van de goede arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden die voor de complete RDC-troepenmacht moeten worden ingeregeld. Daarom blijven wij onze grote zorgen kenbaar maken over de inzet van onze collega’s in Nederland en ver daarbuiten.

Enorme bedragen
De genoemde bedragen in relatie tot de plannen voor het vergroten van de Europese defensiecapaciteit zijn enorm. Voor de periode 2021 tot 2027 is een totaalbedrag gereserveerd van 8 biljard euro, ofwel 8 miljard euro! Dat is erg veel geld. Natuurlijk zijn wij ons er terdege van bewust dat de kijk op veiligheid binnen Europa ingrijpend is veranderd door de inval van Rusland in de Oekraïne. Overduidelijk is dat extra moet worden geïnvesteerd om enigszins de bezuinigingen te kunnen compenseren die de afgelopen jaren in heel Europa op defensiegebied zijn doorgevoerd.

Noodzakelijke samenwerking
De derde update sinds 2016 is de samenwerkingsovereenkomst die de EU en de NAVO in januari van dit jaar hebben ondertekend. Die samenwerking beschouwen wij als noodzakelijk. Zowel de EU als de NAVO streeft namelijk naar een hoofdkwartier met een militaire staf en wil troepen paraat hebben staan die altijd en overal kunnen worden ingezet. Naar ons idee is het de grote vraag waar beide organisaties deze capaciteit vandaan denken te halen.  

Hele toer
Voor ons eigen land is het al een hele toer om eenheden op de been te krijgen die de drie hoofdtaken kunnen vervullen. Logischerwijs stelt Nederland zich terughoudend op als twee organisaties om capaciteit vragen voor het vervullen van de tweede hoofdtaak: het beschermen van de internationale rechtsorde. Je kunt je middelen immers maar één keer inzetten in een specifieke periode.

Nieuwe impuls
De EPRS publiceerde, zoals in de inleiding al genoemd, een lijvig artikel over de verandering van het Europese landschap sinds de Russische inval in de Oekraïne. Zij schetst hierin de belangrijkste uitdagingen voor de EU en de mogelijke oplossingen. Als oplossing noemt de EPRS veranderingen in het kader van het zogeheten Strategisch Concept of het Strategisch Kompas. Deze kunnen namelijk leiden tot een nieuwe impuls voor de Europese samenwerking op defensiegebied. Ook essentieel is een noodzakelijke samenwerking, ofwel complementariteit tussen de EU en de NAVO. Belangrijk zijn eveneens de derde gemeenschappelijke verklaring van de EU en de NAVO, de zogeheten Act in Support of Ammunition Production (ASAP)-verordening en de toetreding van Denemarken tot de Permanent Structured Cooperation, ofwel PESCO. In het kader van de ASAP-verordening bereikten de Europese Raad en het Europees Parlement onlangs een akkoord over de ondersteuning van de productie van munitie in Europa.

Nationale initiatieven
In het EPRS-artikel werd verder de nadruk gelegd op de in 2024 geplande verkiezingen voor het Europees Parlement en de herziening van het Strategisch Kompas in het jaar daarna. Het artikel besteedt ook aandacht aan nationale initiatieven, zoals de Duitse Zeitenwende. Dit was de ommezwaai in de geschiedenis van Duitsland, die internationale bekendheid kreeg na de toespraak van Bondskanselier Scholz in de Bondsdag te Berlijn op 27 februari 2022.

Instrumenten
Naast de bestaande beleidsvormen – Coordinated Annual Review on Defence (CARD), PESCO,  European Defence Fund (EDF), European Defence Industry Reinforcement through common Procurement Act (EDIRPA) en ASAP – is er een gamma van instrumenten dat bijdraagt aan de ontwikkeling van de Europese defensiecapaciteit. Deze instrumenten bevorderen de vrijwillige gezamenlijke aanbestedingen van trajecten, stimuleren schaalvoordelen, voorkomen ‘dubbelingen’ in processen en versterken de totale Europese defensie-industrie.

Bereidheid
Een succesvolle uitvoering hiervan is afhankelijk van de EU-lidstaten, van hun bereidheid om bestaande defensie gerelateerde inkooppatronen te veranderen. Vaak verkiezen de lidstaten nog altijd nationale acquisities boven samenwerking in EU-overheidsopdrachten. Enkele mogelijke acties zijn het streven naar een gezamenlijke defensiesector binnen de EU, een grondige evaluatie van PESCO, de totstandkoming van een European Defence Fund en gebruikmaken van het recht op petitie, zoals vastgelegd in artikel 44 van de Treaty on European Union (TEU, Verdrag betreffende de Europese Unie, red.)
 
Ten halve gekeerd…
Wij kunnen concluderen dat de opbouw van de Europese defensieorganisatie in volle gang is en onze collega’s hiervoor worden ingezet. Samen met de EUROMIL-collega’s in Brussel houden wij zoals gezegd de vinger aan de pols bij de EU en de NAVO en blijven wij aandacht vragen voor de arbeidsvoorwaarden van defensiepersoneel dat internationaal wordt ingezet. Want ook in Brussel geldt: beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald.

Wil je meer weten over EUROMIL? Ga dan naar onze infopagina en lees alle ins & outs rond de Europese Organisatie van Militaire Verenigingen, waarbij de AFMP en de MARVER zijn aangesloten!